55 Μέρες στο Πεκίνο - Εξέγερση των Μπόξερ (Νοέμβριος 1899 - Σεπτέμβριος 1901)
Στο αποκορύφωμα του δυτικού ιμπεριαλισμού στην Κίνα του 19ου αιώνα, η Εξέγερση των Μπόξερ αποτέλεσε μια αυθόρμητη αντίδραση του κινεζικού λαού εναντίον των ξένων αποίκων.
Εκ των υστέρων βλέπει κανείς ότι οι προϋποθέσεις της εξέγερσης ήταν εξ αρχής αρνητικές. Χωρίς σοβαρή οργάνωση, με το πολύ απλοϊκό σκεπτικό αγράμματων χωρικών της υπαίθρου, χωρίς καν την σθεναρή υποστήριξη της επίσημης αυτοκρατορικής εξουσίας και υπό την καθοδήγηση μιας μυστικιστικής σέκτας, της "Ομάδας της Ηθικής Αρμονίας της Κίνας" (το πραγματικό όνομα των Μπόξερ), αντιπαρατάχθηκαν τεράστια πλήθη Κινέζων απέναντι στις πλέον προηγμένες στρατιωτικά και τεχνολογικά δυτικές δυνάμεις της εποχής. Με μοναδικά όπλα τους την τέχνη του καράτε και τις άλλες πολεμικές τους τέχνες και την πίστη στην θρησκεία τους. Έτσι η εξέγερση φαινόταν καταδικασμένη ευθύς εξ αρχής και όπως αποδείχθηκε ήταν μόνο θέμα χρόνου για τους δυτικούς συμμάχους να την καταστείλουν. Έστω κι έτσι όμως, οι Κινέζοι "Μπόξερ" (το όνομά τους το πήραν από τους Ευρωπαίους λόγω των πολεμικών τεχνών που εφάρμοζαν) κατάφεραν να προκαλέσουν μια πολύ σημαντική παγκόσμια διπλωματική κρίση και να απειλήσουν τα θεμέλια ολόκληρου του δυτικού αποικιοκρατικού συστήματος και του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού που κυβερνούσε την εποχή εκείνη. Τα συμφέροντα που θίγονταν ήταν ζωτικής σημασίας για τους δυτικούς. Συγκεκριμένα για τους Άγγλους που έλεγχαν το μεγαλύτερο μέρος του κινεζικού εμπορίου, αν τυχόν έχαναν τότε την πρόσβασή τους στην Κίνα θα είχαν υποστεί ένα μεγάλο και αποφασιστικό πλήγμα στην παγκόσμια κυριαρχία τους. Αλλά και για τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις, πιο συγκεκριμένα την Αμερική και τη Ρωσία, διακυβεύονταν εξαρχής μεγάλα και σημαντικά συμφέροντα στην Ασία και τον Ειρηνικό.
Τα βασικά αίτια αυτής της αυθεντικά λαϊκής εξέγερσης στην Κίνα του 1899 ήταν απλά. Ο λαός ήταν εξοργισμένος τόσο με τους Ευρωπαίους αποίκους και τους χριστιανούς μισιονάριους, όσο και με την αυτοκρατορική τους κυβέρνηση υπό την χήρα αυτοκράτειρα Τσε-Χσι της Δυναστείας των Κινγκ, στην οποία χρέωναν την σταδιακή και αβίαστη πολιτικό-οικονομική και πολιτιστική υποδούλωση της Κίνας στη Δύση. Επρόκειτο ουσιαστικά για μια σύγκρουση πολιτισμών. Χαρακτηριστική απόδειξη αυτής της παρατήρησης είναι η αντίδραση των Κινέζων και της "Ομάδας της Ηθικής Αρμονίας" εναντίον της σιδηροδρομικής γραμμής Τιενστίν-Πεκίνου, που κατασκεύασαν οι Δυτικοί για να ενώσουν το Πεκίνο με τον Ειρηνικό για τη διευκόλυνση του εμπορίου τους: οι Μπόξερ διαμαρτύρονταν ότι χάλαγε το... φενγκ-σούι. Οι ιδιότροποι και περήφανοι Κινέζοι, με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά χιλιάδων χρόνων έβλεπαν το λαό τους να μετατρέπεται σε δούλους στην υπηρεσία των δυτικών μεγαλεμπόρων και υπηρέτες των συμφερόντων τους, επί πινακίου... ρυζιού. Στο ίδιο πλαίσιο, έβλεπαν με καχυποψία και όλες τις χριστιανικές ιεραποστολικές αποστολές στη χώρα τους: καθολικούς και προτεστάντες από την Ευρώπη και ορθόδοξους από τη Ρωσία. Τους έβλεπαν ως την κεκαλυμμένη προσπάθεια πολιτιστικής εισβολής και επιβολής της Δύσης επάνω τους. Καταρχάς, οι Κινέζοι είχαν πολύ σοβαρούς λόγους να αισθάνονται εχθρότητα εναντίον των Δυτικών έχοντας ήδη υποστεί τις συνέπειες των πολέμων του οπίου των προηγουμένων δεκαετιών. Οι Βρετανοί είχαν υποχρεώσει τους Κινέζους να εισάγουν και να αγοράζουν όπιο προκαλώντας εθισμό σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους. Όσον αφορά το εμπόριο και τη θρησκεία, οι Ευρωπαίοι είχαν υποχρεώσει την Κίνα να υπογράψει συνθήκες με τις οποίες παραχωρούσε ειδικά προνόμια και φοροαπαλλαγές στους Ευρωπαίους εμπόρους και τις εταιρίες τους, ενώ στο ίδιο πλαίσιο είχε καταναγκαστικά επιβληθεί η διάδοση του χριστιανισμού. Επιπλέον κυκλοφορούσαν φήμες και κατηγορίες μεταξύ του λαού για ιεραποστόλους που απήγαγαν όμορφα κινεζάκια. Έτσι στους χριστιανούς ιεραποστόλους ξέσπασε το μεγαλύτερο μέρος της οργής των Μπόξερ. Αφού, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης 48 καθολικοί ιεραπόστολοι και 18.000 Κινέζοι καθολικοί δολοφονήθηκαν. Θύματα σφαγής έπεσαν επίσης 222 Κινέζοι ορθόδοξοι, 182 προτεστάντες ιεραπόστολοι και 500 Κινέζοι προτεστάντες.
Η προέλευση και ταυτότητα των Μπόξερ
Οι Μπόξερ, ή "Κοινωνία των Δίκαιων και Αρμονικών Γροθιών" όπως ήταν ένα άλλο ονομά τους, ήταν μια σέκτα που δημιουργήθηκε στη βόρεια και παραθαλάσσια περιοχή της Σαντόνγκ. Είχε καταφέρει να προσελκύσει ένα μεγάλο πλήθος Κινέζων, που είτε είχαν υποστεί κάποια προσωπική απώλεια από τους ξένους αποίκους που ήλεγχαν την πατρίδα τους, είτε ήταν γενικότερα δυσαρεστημένοι από την όλη κατάσταση και διψούσαν για δράση. Η σέκτα είχε σαφή ταοϊστικό-βουδιστικό χαρακτήρα και οι Μπόξερ προέτασσαν ως βασικά και κυριότερα όπλα τους το διαλογισμό και την σκληρή γυμναστική, ενώ έκαναν χρήση και αντικειμένων μυστικιστικής μαγείας, όπως φυλαχτά, τα οποία πίστευαν ότι τους προσέδιδαν κρυφές υπεράνθρωπες δυνάμεις. Έτσι ακολουθούσαν ένα αυστηρό και σκληρό πρόγραμμα γυμναστικής, η οποία τους απέδιδε μια, πράγματι, πολύ καλή φυσική κατάσταση. Η χρήση των πολεμικών τεχνών ήταν, εξάλλου, και ο λόγος που οι ευρωπαίοι τους αποκαλούσαν "Μπόξερ" και με αυτό το όνομα έμεινα γνωστοί στην Ιστορία. Οι Μπόξερ, λοιπόν, είχαν υπερβολική πίστη στις τεχνικές και στις ικανότητές τους, αφού πίστευαν ότι μπορούσαν ακόμα και να πετάξουν. Παρόλα αυτά υστερούσαν σημαντικά σε σύγχρονο οπλισμό. Οι περισσότεροι έφεραν σπαθιά, λόγχες και ρομφαίες/ξιφολόγχες (ξίφη με μακρυά λαβή ή δόρατα με μεγάλο ξίφος στην κεφαλή). Πολύ λίγοι, ουσιαστικά μόνο οι αρχηγοί τους, έφεραν πορυβόλα όπλα, όπως τουφέκια. Ήταν λοιπόν εξ αρχής ξεκάθαρο σε όλους και κυρίως στους ίδιους του Κινέζους ότι οι Μπόξερ δεν είχαν καμία σοβαρή ελπίδα επιτυχίας αν η δράση τους ελάμβανε το χαρακτήρα γενικευμένης και ένοπλης εξέγερσης εναντίον των ξένων δυνάμεων στην Κίνα και των επαγγελματικών, άριστα εξοπλισμένων στρατών τους. Αλλά, βέβαια, όπως αποδείχθηκε αυτό δεν τους εμπόδισε ούτε στο ελάχιστο να επαναστατήσουν.
Το προοίμιο της εξέγερσης
Η δράση των Μποξέρ είχε ξεκινήσει από το φθινόπωρο του 1897 και μέχρι το 1899 συνεχίστηκε με απλές και σκόρπιες επιδρομές σε κατοικίες ιεραποστόλων, συνοικίες χριστιανών Κινέζων και εκκλησίες, θανατώνοντας ιερείς και απλούς πιστούς αδιακρίτως. Οι επιδρομές αυτές δεν είχαν ακόμα λάβει το χαρακτήρα γενικευμένης εξέγερσης, συνέβαιναν όμως τακτικά και το θράσος των Μπόξερ αυξανόταν μέρα με τη μέρα. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, λοιπόν, ευαισθητοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή και συγκεκριμένα οι Γερμανοί βρήκαν αφορμή να στείλουν δυνάμεις κατοχής στην επαρχία Σαντόνγκ καταλαμβάνοντάς την. Ο Γάλλος πρέσβης, εξάλλου, φρόντισε να ενεργήσει έτσι ώστε να λάβουν επίσημη άδεια από την αυτοκρατορική κυβέρνηση όλοι οι Ευρωπαίοι καθολικοί ιεραπόστολοι στην Κίνα, με την οποία ενισχυόταν αφενός η θέση τους και επιπλέον αποκτούσαν δικαιώματα επέμβασης στο τοπικό αστικό δίκαιο υπέρ της πλευράς των χριστιανών Κινέζων. Από την άλλη μεριά η χήρα αυτοκράτειρα, επηρεαζόμενη από τους προοδευτικούς κύκλους της αυλής της, οι οποίοι με την σειρά τους επηρεάζονταν από τους προτεστάντες ιεραποστόλους, επιχείρησε ανεπιτυχώς το καλοκαίρι του 1898 την προώθηση μιας σειράς ευρύτατων μεταρρυθμίσεων στην πολιτική, τη γεωργία και την εκπαίδευση. Οι αλλαγές που δρομολογούνταν είχαν σαφείς δυτικές προδιαγραφές. Αυτή όμως η πρωτοβουλία, γνωστή σήμερα ως "Μεταρρύθμιση των Εκατό Ημερών", προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση των συντηρητικών δυνάμεων της κινεζικής αυλής και κάτω από αυτή την πίεση η χήρα αυτοκράτειρα αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Καθαίρεσε και φυλάκισε τους Κινέζους μεταρρυθμιστές τοποθετώντας στη θέση τους συντηρητικούς με σαφή αντιδυτικό προσανατολισμό. Απώτερος σκοπός τούτων ήταν η τελική και πλήρης εκδίωξη των δυτικών αποίκων από την Κίνα. Ήταν λοιπόν λογικό και αναπόφευκτο ότι θα ταύτιζαν τα συμφέροντά τους με τους Μπόξερ και ότι θα παρέσυραν σε αυτό το δρόμο και την ίδια την αυτοκράτειρα.
Η αρχή της εξέγερσης
Έτσι η εξέγερση ουσιαστικά ξεκίνησε όταν η χήρα αυτοκράτειρα, επηρεαζόμενη από τα συντηρητικά στοιχεία της αυλής της, αποφάσισε να αλλάξει στάση υπέρ των Μπόξερ. Αυτό συνέβη τον Ιανουάριο του 1900. Έτσι την άνοιξη του ίδιου έτους, με ανανεωμένο ηθικό και θράσος, οι Μπόξερ πραγματοποιούν εκτεταμένες και συνεχείς επιδρομές σκοτώνοντας πολλούς ιεραποστόλους και Κινέζους χριστιανούς. Στις 30 Μαΐου ο Βρετανός πρέσβης Σερ Κλωντ Μάξουελ Μακντόναλντ αιτείται, ως επικεφαλής όλων των υπόλοιπων ξένων διπλωματικών αποστολών στο Πεκίνο, την συνδρομή συμμαχικής στρατιωτικής δύναμης για την φρούρηση των πρεσβειών της πόλης. Την επόμενη, 409 στρατιώτες των δυτικών δυνάμεων κατέφθασαν μέσω τραίνου από την Τιενστίν στο Πεκίνο και κατέλαβαν θέσης άμυνας γύρω από τα κτήρια των διπλωματικών αποστολών. Στις 5 Ιουνίου, όμως οι Μπόξερ καταλαμβάνουν τη σιδηροδρομική γραμμή και αποκόπτουν την επικοινωνία με την ακτή. Μέρα με τη μέρα ο κλοιός στενεύει όλο και περισσότερο γύρω από τις Ευρωπαίους διπλωμάτες οι οποίοι έχουν πλέον περιορισμένη επικοινωνία με την επαρχία. Στις 13
Ιουνίου στρατιώτες του Κινέζου Στρατηγού Ντονγκ Φουξιάνγκ δολοφονούν έναν Γιαπωνέζο διπλωμάτη, ενώ ο Γερμανός πρέσβης Κλέμενς φον Κέττελερ συλλαμβάνει έναν νεαρό Μπόξερ και τον εκτελεί εν ψυχρώ. Ως αντίποινα χιλιάδες Μπόξερ εισβάλουν εντός των τειχών του Πεκίνου και επιτίθενται στους χριστιανούς της πόλης, καταστρέφοντας και πυρπολώντας πολλούς χριστιανικούς ναούς της πόλης. Οι στρατιώτες των φρουρών στις πρεσβείες αναγκάστηκαν να ανοίξουν πυρ εναντίον των Μπόξερ για να αμυνθούν, αλλά έτσι προκάλεσαν την οργή και των υπόλοιπων Κινέζων της πόλης και ενίσχυσαν ακόμα περισσότερο την στάση της αυτοκράτειρας υπέρ των Μπόξερ. Τότε, εξάλλου, συμμάχησε με τους Μπόξερ και ο στρατός των "γενναίων των Μουσουλμάνων Κανσού" και άλλοι Κινέζοι και όλοι μαζί επιτέθηκαν και σκότωσαν πολλούς χριστιανούς Κινέζους γύρω από τα κτήρια των διπλωματικών αποστολών.
Η Πολιορκία των Διπλωματικών Αποστολών
Τα περισσότερα κτήρια των ξένων διπλωματικών αποστολών στο Πεκίνο, δηλαδή οι πρεσβείες των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Ιαπωνίας, της Ιταλίας, της Ρωσίας και της Αυστροουγγαρίας, βρίσκονταν σε ένα μεγάλο τετράγωνο ακριβώς έξω και μπροστά από το νοτιοανατολικό άκρο του τείχους της Απαγορευμένης Πόλης, όπου βρισκόταν το παλάτι και η έδρα της κινεζικής αυτοκρατορικής κυβέρνησης. Στις 19 Ιουνίου η χήρα Τσε-χσιν εκδίδει διαταγή για όλους τους ξένους πρέσβεις και διπλωμάτες να αποχωρήσουν από την πόλη του Πεκίνου εντός 24 ωρών. Το πρωί όμως της 20ης Ιουνίου δολοφονείται στους δρόμους της πόλης ο Γερμανός πρέσβης Κλέμενς φον Κέττελερ, από κάποιον Μαντζουριανό αρχηγό αντάρτη. Οι υπόλοιποι ξένοι διπλωμάτες, φοβούμενοι ότι θα έχαναν τη ζωή τους αν έκαναν έστω και ένα βήμα έξω από το τετράγωνο με τα κτήρια των πρεσβειών, οχυρώθηκαν βιαστικά μέσα στο τετράγωνο αυτό. Η γερμανική πρεσβεία που βρισκόταν σε μέρος της πόλης μακρυά του τετραγώνου των πρεσβειών καταλήφθηκε προτού προλάβουν να διαφύγουν όσοι βρίσκονταν εκεί. Τα κτήρια των πρεσβειών της Ισπανίας και του Βελγίου καθώς και εμπορικές επιχειρήσεις, που βρίσκονταν εκτός του τετραγώνου, εκκενώθηκαν και οι διπλωμάτες τους μαζί με τους υπόλοιπους ξένους πολίτες, ιεραπόστολους και εμπόρους της πόλης πρόλαβαν να βρουν καταφύγιο στην βρετανική πρεσβεία, το μεγαλύτερο κτήριο του τετραγώνου. Την άλλη μέρα, 21 Ιουνίου, η αυτοκράτειρα Τσε-Χσι κήρυξε επίσημα τον πόλεμο εναντίον των ξένων δυνάμεων. Στο τετράγωνο των πρεσβειών, διοικητής των πολιορκημένων ήταν ο Βρετανός πρέσβης στην Κίνα Σερ Κλωντ ΜακΝτόναλντ. Η πολυεθνής φρουρά των πρεσβειών, που αποτελούνταν από στρατιώτες Βρετανούς, Αμερικανούς, Γάλλους, Γερμανούς, Γιαπωνέζους και Ρώσους, αριθμούσε 409 στρατιώτες οι οποίοι είχαν λάβει θέσεις ο καθένας μπροστά από την πρεσβεία του. Επίσης, στην άμυνα συμμετείχαν και μερικές δεκάδες πολίτες ξένοι που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στις πρεσβείες τους και φυσικά κλήθηκαν να συνδράμουν. Απέναντί τους είχαν στρατό περίπου είκοσι χιλιάδων Κινέζων: Μπόξερ, μουσουλμάνους Κανσού και αυτοκρατορικό στρατό.
Η Συμμαχία των Οκτώ Εθνών - Η μάχη της Τιεντσίν
Εν τω μεταξύ οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών δεν είχαν παραμείνει άπραγες. Οι ΗΠΑ, Βρετανία, Ιαπωνία, Ρωσία, Αυστροουγγαρία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία συνάπτουν την Συμμαχία των Οκτώ Εθνών και σχηματίζουν την πρώτη στην Ιστορία διεθνή δύναμη επέμβασης. Η δύναμη αποστέλλεται στην Κίνα με σκοπό την καταστολή της εξέγερσης και την άρση της πολιορκίας στο τετράγωνο των πρεσβειών στο Πεκίνο. Οι αριθμοί της εκστρατευτικής αυτής δύναμης δείχνουν ότι επρόκειτο για μια πολύ σοβαρή κινητοποίηση των χωρών που συμμετείχαν. (http://en.wikipedia.org/wiki/Eight-Nation_Alliance)
Η δύναμη έφθασε στην περιοχή της Τιεντσίν και, όπως προαναφέρθηκε, στις 17 Ιουνίου κατέλαβε το Φρούριο Νταγκού.
Η Τιεντσίν το 1900 ήταν μια πόλη που αποτελείτο από δυο μέρη. Στο ένα μέρος βρισκόταν το αρχαίο κινεζικό κάστρο, όπου ήταν εγκαταστημένοι οι Κινέζοι, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν εκεί. Το άλλο μέρος ήταν οι εγκαταστάσεις των δυτικών αποίκων γύρω από το λιμάνι. Εκεί υπήρχαν τα καταστήματα και οι επιχειρήσεις των ξένων εμπόρων, χριστιανικές εκκλησίες, ιεραποστολικά ιδρύματα και σχολεία, ενώ ήταν εγκαταστημένη και μια μικρή συμμαχική δύναμη. Οι Μπόξερ είχαν ήδη εισβάλει στην Τιεντσίν από τις 15 Ιουνίου καταδιώκοντας τους χριστιανούς, καταστρέφοντας τις εκκλησίες και είχαν απωθήσει και περικυκλώσει τους ξένους στρατιώτες στις οχυρές θέσεις τους στο αποικιακό μέρος της πόλης. Ο αυτοκρατορικός στρατός που μέχρι τότε παρέμενε στην περιοχή χωρίς να επεμβαίνει, περιμένοντας διαταγές από το Πεκίνο για την πλευρά που έπρεπε να υποστηρίξει, αμέσως μετά την επίθεση των ξένων στο Νταγκού αντιδρά καταλαμβάνοντας την παλιά πόλη με το κάστρο βομβαρδίζοντας τις θέσεις του αποκλεισμένου στρατού των συμμάχων στο άλλο μέρος της πόλης. Ο στρατός των Οκτώ Εθνών σπεύδει τότε με την σειρά του εναντίον των Κινέζων στην Τιεντσίν προς ανακούφιση των πολιορκημένων. Η μάχη μέσα και γύρω από την Τιεντσίν αποδείχθηκε πιο δύσκολη από το αναμενόμενο για τους δυτικούς. Για έντεκα μέρες ο στρατός των Οκτώ Εθνών αδυνατούσε να σπάσει τον κλοιό των Κινέζων γύρω από τις θέσεις των εντός της Τιεντσίν αποκλεισμένων συμμάχων. Αυτό, τελικά, κατορθώθηκε στις 26 Ιουνίου, όταν περισσότερες ενισχύσεις συνέβαλλαν στην επίθεση και πλέον μπόρεσαν να εξασφάλισαν τη θέση τους και είχαν και τη δυνατότητα να στραφούν κατά του κάστρου και να πολιορκήσουν με τη σειρά τους τον εκεί εγκαταστημένο κινεζικό στρατό.
Η τελική μάχη πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουλίου. Η πρώτη όμως επίθεση του συμμαχικού στρατού απέτυχε επειδή έπασχε από κακή επικοινωνία, συντονισμό και σχεδιασμό μεταξύ των διαφορετικών συμμαχικών στρατευμάτων. Η συμμαχική δύναμη είχε έλλειψη ικανής κεντρικής διοίκησης. Οι μονάδες Βρετανών και Αμερικανών στρατιωτών επιχειρούσαν τις επιθέσεις τους από θέσεις εντελώς ακάλυπτες, με αποτέλεσμα τα πυκνά και ασταμάτητα κινεζικά πυρά να τους καθηλώσουν μέσα στη λάσπη για πολύ ώρα. Αρκετοί στρατιώτες ακόμα και ανώτεροι αξιωματικοί σκοτώθηκαν όντας παγιδευμένοι μπροστά από την κινεζική γραμμή πυρός. Τελικά αργά το απόγεμα οι σύμμαχοι υποχώρησαν και οι Γιαπωνέζοι πρότειναν να αφήσουν οι σύμμαχοι μια μικρή δίοδο διαφυγής στους Κινέζους, διότι διαφορετικά εκείνοι δεν παραδίδονται ποτέ αλλά μάχονται μέχρι θανάτου. Ταυτόχρονα τα χαράματα της επόμενης μέρας ένας Γιαπωνέζος εθελοντής κατόρθωσε να ανατινάξει την νότια πύλη του κάστρου. Ο ίδιος σκοτώθηκε από την έκρηξη αλλά οι σύμμαχοι όρμησαν ακάθεκτοι στο οχυρό. Οι Ρώσοι, επίσης κατάφεραν να ρίξουν την ανατολική πύλη από όπου και εισήλθαν. Κάποιοι Κινέζοι στρατιώτες κατόρθωσαν να διαφύγουν από άλλη μεριά και έτσι κατέρρευσε πλήρως η άμυνα του κάστρου.
Οι στρατιώτες των συμμάχων, μόλις εισέβαλαν στο οχυρό έχασαν αμέσως τη συνοχή και την οργάνωσή τους και επιδόθηκαν σε λεηλασίες και άγριους φόνους των απλών αμάχων Κινέζων. Οι συμπεριφορά τους υπήρξε άκρως ανάρμοστη και βαρβαρική, σκοτώνοντας αμάχους κάθε φύλου και ηλικίας, ενώ ιδιαίτερη βαρβαρότητα επέδειξαν οι Γερμανοί και οι Ρώσοι επιδιδόμενοι σε βιασμούς και θανατώνοντας τα θύματά τους αμέσως μετά. Εκείνοι οι οποίοι φέρθηκαν αρκετά πιο συγκρατημένα ήταν οι Γιαπωνέζοι και οι Αμερικανοί, αλλά μάταια προσπάθησαν να λογικέψουν και να συγκρατήσουν τους συμμάχους τους, αφού ένας Αμερικανός που προσπάθησε να σταματήσει τους Γερμανούς με τη βία, τραυματίστηκε κι ο ίδιος από αυτούς. Εν τω μεταξύ θανατώθηκαν με αποκεφαλισμό πολλοί άμαχοι άνδρες, τους φόνους των οποίων οι σύμμαχοι δικαιολόγησαν βαφτίζοντας τους αδιακρίτως ως "ύποπτους Μπόξερ".
Ο δρόμος προς το Πεκίνο
Μετά τη μάχη της Τιεντσίν ο δρόμος για το Πεκίνο ήταν ανοιχτός για τους συμμάχους. Ήδη, όμως, από από τις 26 Ιουνίου ο Βρετανός ναύαρχος Έντουαρντ Σέυμουρ είχε επιχειρήσει να προχωρήσει προς το Πεκίνο με 2.000 άνδρες αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει αφού συνάντησε σφοδρή κινεζική αντίσταση. Έτσι τώρα, έχοντας πλέον αποκτήσει εμπειρία της δυσκατάβλητης μαχητικότητας των Κινέζων, οι σύμμαχοι αποφάσισαν να καθυστερήσουν περιμένοντας κι άλλες ενισχύσεις, προτού πραγματοποιήσουν την τελική επίθεση προς το Πεκίνο.
Εν τω μεταξύ οι πολιορκημένοι στις πρεσβείες του Πεκίνου, όντας αποκλεισμένοι ήδη από τις 20 Ιουνίου πέρασαν τραγικά δύσκολες μέρες. Μην έχοντας καμία επικοινωνία με τον έξω κόσμο μέχρι τις 28 Ιουλίου, πολεμούσαν απεγνωσμένα παραπάνω από ένα μήνα. Ασφαλώς γνώριζαν για την συμμαχική απόβαση στην Τιεντσίν από πριν αλλά στις 20 Ιουνίου που ξεκίνησε η πολιορκία, η μάχη στην Τιεντσίν βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη με αβέβαιο το αποτέλεσμα. Έτσι ήταν σε θέση μόνο να ελπίζουν αλλά να μην γνωρίζουν τίποτα για την τύχη της συμμαχικής επέμβασης. Στο διάστημα που μεσολάβησε με δυσκολία άντεξαν τις αλλεπάλληλες επιθέσεις των υπεράριθμων Κινέζων, έχοντας να παλέψουν άνισα πάνω στα τείχη και να αντιμετωπίσουν το σφοδρό βομβαρδισμό και τις δολιοφθορές του κινεζικού στρατού. Τελικά στις 28 Ιουλίου ένα μικρό αγόρι, Κινέζος μαθητής ιεραποστολικού σχολείου, κατάφερε να μπεί στο πολιορκημένο τετράγωνο και να μεταδώσει τα νέα ότι ο στρατός των Οκτώ Εθνών βρισκόταν 160 χιλιόμετρα μακρυά, στην Τιεντσίν όπου είχε επικρατήσει και θα ξεκινούσε σύντομα για το Πεκίνο. Οι διπλωμάτες όμως δεν ήταν σε θέση να χαρούν ιδιαίτερα με τα νέα αυτά, καθώς περίμεναν ότι ο συμμαχικός στρατός θα ήδη ήταν αρκετά κοντύτερα. Εξάλλου η είδηση αυτή δεν εξασφάλιζε και το γεγονός ότι τα 160 αυτά χιλιόμετρα θα τα διένυε ο συμμαχικός στρατός σε σύντομο διάστημα και χωρίς να συναντήσει κινεζική αντίσταση. Εντούτοις η κινεζική κυβέρνηση όταν έμαθαν την συμμαχική επικράτηση στην Τιεντσίν, κατάλαβαν ότι ο πόλεμος ήταν πλέον με βεβαιότητα χαμένος και την ίδια μέρα κήρυξαν ανακωχή και η χήρα αυτοκράτειρα έστειλε να μάθει για την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι ξένοι διπλωμάτες. Ένας Βρετανός στρατιώτης, τότε, απάντησε σκωπτικά "όχι σφαγμένοι ακόμη".
Ύστερα επικράτησε ησυχία μέχρι τις 13 Αυγούστου οπότε μαθεύτηκε ότι ο συμμαχικός στρατός ήταν μόλις 8 χιλιόμετρα μακρυά από το Πεκίνο. Το βράδυ της ίδιας μέρας οι Κινέζοι τερμάτισαν την ανακωχή βομβαρδίζοντας από μακρυά τη βρετανική πρεσβεία. Αργότερα στις 2:00 π.μ. της 14ης Αυγούστου οι πολιορκημένοι άκουσαν από μακρυά τον ήχο αυτόματου πολυβόλου, σημάδι ότι οι ενισχύσεις τους πλησίαζαν σύντομα. Στις 5:00 π.μ. ακουγόταν πλέον το συμμαχικό πυροβολικό έξω από το Πεκίνο. Αργά το μεσημέρι της ίδιας μέρας οι σύμμαχοι είχαν εισέλθει νικητές στο οχυρό των πρεσβειών διαλύοντας τις γραμμές των κινέζων πολιορκητών, λήγοντας έτσι την πολιορκία μετά από 55 μέρες. Η χήρα αυτοκράτειρα απέδρασε από την πόλη μαζί με ολόκληρη την αυτοκρατορική αυλή
καταφεύγοντας στο Ξιάν.
Παρόλο που η επιτυχία του στρατού των Οκτώ Εθνών είναι εύκολο να εξηγηθεί με την υπεροχή των δυτικών συμμάχων σε οπλισμό, η αντοχή των πολιορκημένων στις πρεσβείες για 55 μέρες ενάντια στο πλήθος των Μπόξερ ήταν ένα αποτέλεσμα πραγματικά εντυπωσιακό και αναγνωρίστηκε ομόφωνα από τους συμμάχους ως ένα ανεξήγητο και θαυμαστό γεγονός. Είχαν υποστεί όμως βαρειές απώλειες. Από τους 409 άνδρες της φρουράς, 55 σκοτώθηκαν και 135 τραυματίστηκαν, ενώ από απλούς πολίτες που συμμετείχαν στην άμυνα, 13 σκοτώθηκαν και 24 τραυματίστηκαν.
Λεηλασία και σφαγή από τους συμμάχους
Εκτός από τη λεηλασία και σφαγή αμάχων στην Τιεντσίν, το ίδιο έπραξαν οι σύμμαχοι και στο Πεκίνο. Το Πεκίνο και η Τιεντσίν, εξάλλου, παρέμειναν υπό την κατοχή του συμμαχικού στρατού για ένα χρόνο ακόμα. Ένας χρόνος μέσα στον οποίο οι δυτικοί καταλεηλάτησαν την περιοχή την οποία ήλεγχαν. Εν τω μεταξύ το γερμανικό απόσπασμα είχε φθάσει καθυστερημένα στο Πεκίνο για να λάβει μέρος στη μάχη. Επιδόθηκε παρόλα αυτά με τη μεγαλύτερη αγριότητα και βαρβαρότητα στη λεηλασία και τη σφαγή αμάχων Κινέζων τόσο μέσα στο Πεκίνο όσο και έξω στην ύπαιθρο στις γύρω επαρχίες. Αυτή η συμπεριφορά στάθηκε αιτία να τους αποδοθεί από τους υπόλοιπους συμμάχους το παρατσούκλι "Ούννοι", το οποίο, ως γνωστόν, τους συντρόφευε για αρκετά χρόνια μετά και στους δυο παγκοσμίους πολέμους.
Εξάλλου η κατοχή της βορειοανατολικής Κίνας από τις ξένες δυνάμεις μετατράπηκε σε ένα ευρύτατο όργιο λεηλασίας και αρπαγής θησαυρών, στην οποία συμμετείχαν εξίσου σύμμαχοι στρατιώτες, διπλωμάτες, ιεραπόστολοι και δημοσιογράφοι. Δυστυχώς με την συμπεριφορά τους καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου των Μπόξερ, οι Δυτικοί επιβεβαίωσαν ένα μόνο πράγμα: ότι όσο πειστικά και αν προπαγανδίζουν, ως κίνητρα των πολέμων τους, την προώθηση του ανώτερου πολιτισμού τους σε ξένους λαούς (για το όφελος υποτίθεται των ίδιων αυτών ξένων λαών) και την δήθεν τιθάσευση των "βαρβάρων" για την "επικράτηση της ειρήνης", αποδεικνύονται οι ίδιο οι Δυτικοί εξίσου βάρβαροι, απολίτιστοι, εμπαθείς και φιλοχρήματοι με εκείνους που πήγαν, δήθεν, να διορθώσουν.
Μάλιστα στην περίπτωση της εξέγερσης των Μπόξερ οι Δυτικοί απέδειξαν, επιπλέον ότι ήταν δίκαια τα αιτήματα των Μπόξερ και οι λόγοι της εξέγερσης και της οργής των Κινέζων, εφόσον αποδείχθηκε ότι οι ιεραποστολικές αποστολές, όχι απλά ήταν βιτρίνα των αδηφάγων ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων των κυβερνήσεών τους, αλλά οι ίδιοι οι ιεραπόστολοι έλαβαν ενεργό μέρος στη λεηλασία που ακολούθησε. Τέλος, η όλη λογική των δυτικών ότι κάνουν πόλεμο εναντίον κάποιου ξένου λαού για να του επιβάλλουν με τη βία τη δική τους θέληση, το δικό τους "σωστό", για το όφελος, δήθεν, του ίδιου του λαού αυτού, είναι ένα τεράστιο και εξόφθαλμο πολιτικό, πολιτιστικό, και παιδαγωγικό λάθος που δεν έπραξαν μόνο τότε. Οι δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις συνεχίζουν μέχρι σήμερα την ίδια τακτική και είναι απορίας άξιον το πώς δεν έχουν διδαχθεί μετά από τόσους αιώνες παγκόσμιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής ότι αυτή η τακτική, όχι μόνο είναι λάθος, αλλά αποβαίνει τελικά καταστροφική και για τους ίδιους.
Οι επιπτώσεις του πολέμου για την Κίνα και ευρύτερες επιπτώσεις στον δυτικό ιμπεριαλισμό
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1901 η Κίνα και η Συμμαχία των Οκτώ Εθνών υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης με την οποία η Κίνα υποχρεώθηκε σε οικονομικές αποζημιώσεις και την εκτέλεση ή εξορία όλων των υποστηρικτών των Μπόξερ. Έτσι η κινεζική κυβέρνηση δεν κατέρρευσε και η αυτοκράτειρα κατάφερε να επιστρέψει στο Πεκίνο το 1902.
Το πρώτο και βασικότερο συμπέρασμα για τους Κινέζους μετά την έκβαση του πολέμου των Μπόξερ ήταν, ότι η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός που τόσο απεγνωσμένα προσπαθούσαν να αποφύγουν, όχι μόνο ήταν αναπόφευκτα αλλά και αναγκαία για την επιβίωση της χώρας τους. Κι έτσι πράγματι στα χρόνια που ακολούθησαν οι Κινέζοι προχώρησαν σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις. Οι οποίες επιτάχυναν τελικά και την πτώση της φθίνουσας Δυναστείας των Κινγκ, αφού από το 1912 η Κίνα θα γινόταν πλέον Δημοκρατία. Παρόλα αυτά η εξέγερση των Μπόξερ απέφερε το εξής θετικό για τους Κινέζους. Ο λαός ενώθηκε από τους Μπόξερ και αποφεύχθηκε η διάσπαση της αχανούς χώρας σε περιοχές οι οποίες θα διέρχονταν απευθείας στην κατοχή των ξένων δυνάμεων. Οι οποίες ξένες δυνάμεις είχαν σκοπό να μοιράσουν την αχανή Κίνα μεταξύ τους. Αποφεύχθηκε δηλαδή για την Κίνα αυτό που οι Ευρωπαίοι έκαναν στην Αφρική.
Αντιθέτως μετά τους Μπόξερ οι δυτικοί κατάλαβαν ότι ο κινεζικός λαός δεν μπορεί να διασπαστεί και να κυβερνηθεί σαν προτεκτοράτο, όπως έκαναν για παράδειγμα οι Βρετανοί στην Ινδία. Πιο αποτελεσματικό για τα δυτικά συμφέροντα ήταν να υπάρχει μια δυνατή κεντρική κινεζική κυβέρνηση η οποία όμως θα συνεργάζεται και θα δέχεται να επηρεαστεί από τις ξένες δυνάμεις. Αυτό και τελικά επετεύχθη για τους δυτικούς. Παραμένει, όμως, το γεγονός ότι η Κίνα στις αρχές ακριβώς του 20ου αιώνα κατάφερε να αποφύγει την πλήρη αποικιοποίησή της.
Ο αποκλεισμός, εξάλλου, του ενδεχομένου της αποικιοποίησης της Κίνας δεν είναι καθόλου άσχετος με τα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα. Η "ασφυξία" που ένοιωθαν οι Γερμανοί στο κέντρο της Ευρώπης, περικυκλωμένοι από τους Γάλλους και τους Ρώσους, χωρίς ικανοποιητική πρόσβαση στη θάλασσα, με μικρό μερίδιο αποικιών στην Αφρική και την Ασία σε σχέση με τους Βρετανούς και τους Γάλλους και, τέλος, η έλλειψη κάποιας "αδιεκδίκητης", ή "αδέσποτης" (όπως χαρακτηριστικά τις αποκαλούσαν) περιοχής προς κατάκτηση (αφού όλα τα "κομμάτια" είχαν πλέον μοιραστεί), τους έκανε να στραφούν τελικά υπέρ της επιλογής του ολοκληρωτικού ηπειρωτικού πολέμου στην Ευρώπη.
(βασικές πηγές http://en.wikipedia.org/wiki/Boxer_Rebellion
http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Tientsin
http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Peking_(1900)
http://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_the_International_Legations)
Ιωάννης Δανδουλάκης
 |
| http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Tientsin |
Εκ των υστέρων βλέπει κανείς ότι οι προϋποθέσεις της εξέγερσης ήταν εξ αρχής αρνητικές. Χωρίς σοβαρή οργάνωση, με το πολύ απλοϊκό σκεπτικό αγράμματων χωρικών της υπαίθρου, χωρίς καν την σθεναρή υποστήριξη της επίσημης αυτοκρατορικής εξουσίας και υπό την καθοδήγηση μιας μυστικιστικής σέκτας, της "Ομάδας της Ηθικής Αρμονίας της Κίνας" (το πραγματικό όνομα των Μπόξερ), αντιπαρατάχθηκαν τεράστια πλήθη Κινέζων απέναντι στις πλέον προηγμένες στρατιωτικά και τεχνολογικά δυτικές δυνάμεις της εποχής. Με μοναδικά όπλα τους την τέχνη του καράτε και τις άλλες πολεμικές τους τέχνες και την πίστη στην θρησκεία τους. Έτσι η εξέγερση φαινόταν καταδικασμένη ευθύς εξ αρχής και όπως αποδείχθηκε ήταν μόνο θέμα χρόνου για τους δυτικούς συμμάχους να την καταστείλουν. Έστω κι έτσι όμως, οι Κινέζοι "Μπόξερ" (το όνομά τους το πήραν από τους Ευρωπαίους λόγω των πολεμικών τεχνών που εφάρμοζαν) κατάφεραν να προκαλέσουν μια πολύ σημαντική παγκόσμια διπλωματική κρίση και να απειλήσουν τα θεμέλια ολόκληρου του δυτικού αποικιοκρατικού συστήματος και του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού που κυβερνούσε την εποχή εκείνη. Τα συμφέροντα που θίγονταν ήταν ζωτικής σημασίας για τους δυτικούς. Συγκεκριμένα για τους Άγγλους που έλεγχαν το μεγαλύτερο μέρος του κινεζικού εμπορίου, αν τυχόν έχαναν τότε την πρόσβασή τους στην Κίνα θα είχαν υποστεί ένα μεγάλο και αποφασιστικό πλήγμα στην παγκόσμια κυριαρχία τους. Αλλά και για τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις, πιο συγκεκριμένα την Αμερική και τη Ρωσία, διακυβεύονταν εξαρχής μεγάλα και σημαντικά συμφέροντα στην Ασία και τον Ειρηνικό.
 |
| Η χήρα αυτοκράτειρα Τσε-Χσι http://en.wikipedia.org/wiki/ Siege_of_the_International_Legations |
Η προέλευση και ταυτότητα των Μπόξερ
 |
| Πολεμιστές Μπόξερ http://en.wikipedia.org/wiki/Boxer_Rebellion |
Το προοίμιο της εξέγερσης
 |
| Πολεμιστής Μπόξερ http://en.wikipedia.org/wiki/ Siege_of_the_International_Legations |
Η αρχή της εξέγερσης
Έτσι η εξέγερση ουσιαστικά ξεκίνησε όταν η χήρα αυτοκράτειρα, επηρεαζόμενη από τα συντηρητικά στοιχεία της αυλής της, αποφάσισε να αλλάξει στάση υπέρ των Μπόξερ. Αυτό συνέβη τον Ιανουάριο του 1900. Έτσι την άνοιξη του ίδιου έτους, με ανανεωμένο ηθικό και θράσος, οι Μπόξερ πραγματοποιούν εκτεταμένες και συνεχείς επιδρομές σκοτώνοντας πολλούς ιεραποστόλους και Κινέζους χριστιανούς. Στις 30 Μαΐου ο Βρετανός πρέσβης Σερ Κλωντ Μάξουελ Μακντόναλντ αιτείται, ως επικεφαλής όλων των υπόλοιπων ξένων διπλωματικών αποστολών στο Πεκίνο, την συνδρομή συμμαχικής στρατιωτικής δύναμης για την φρούρηση των πρεσβειών της πόλης. Την επόμενη, 409 στρατιώτες των δυτικών δυνάμεων κατέφθασαν μέσω τραίνου από την Τιενστίν στο Πεκίνο και κατέλαβαν θέσης άμυνας γύρω από τα κτήρια των διπλωματικών αποστολών. Στις 5 Ιουνίου, όμως οι Μπόξερ καταλαμβάνουν τη σιδηροδρομική γραμμή και αποκόπτουν την επικοινωνία με την ακτή. Μέρα με τη μέρα ο κλοιός στενεύει όλο και περισσότερο γύρω από τις Ευρωπαίους διπλωμάτες οι οποίοι έχουν πλέον περιορισμένη επικοινωνία με την επαρχία. Στις 13
 |
| Οι Κινέζοι Μάρτυρες τιμώνται ως άγιοι εξίσου από την Ορθόδοξη, την Καθολική και την Αγγλικανική Εκκλησία http://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_Martyrs |
Εν τω μεταξύ η αυτοκράτειρα βρισκόταν σε δίλημμα ως προς την στάση που έπρεπε να κρατήσει σε αυτή την κατάσταση. Οι συντηρητικοί, προβάλλοντας μια ρητορική λαϊκού εθνικισμού, την προέτρεπαν να έρθει σε πλήρη ρήξη και να επιδιώξει την τελική εκδίωξη όλων των δυτικών από το Πεκίνο. Οι μετριοπαθείς όμως σύμβουλοι, οι οποίοι συμπεριλάμβαναν τους σημαντικότερους υπουργούς και διπλωμάτες της, της εφιστούσαν την προσοχή στο γεγονός ότι η σύγκρουση με τους Δυτικούς θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο εγχείρημα. Οι δυτικοί υπερτερούσαν σε οπλισμό, τεχνολογία και εκπαίδευση τόσο έναντι των όχλων των Μπόξερ, όσο και έναντι του αυτοκρατορικού στρατού. Εξάλλου, θα ήταν πρωτοφανές και μεγάλο έγκλημα η παραβίαση της διπλωματικής ασυλίας των Ευρωπαίων διπλωματών. Τέλος, παρακινούσαν την αυτοκράτειρα να αναλάβει η ίδια την καταστολή της εξέγερσης των Μπόξερ, να δώσει εντολή για την καταδίκη και εκτέλεση όλων των αρχηγών τους και να επιδιώξει την διπλωματική επίλυση της προκύψασας κρίσης. Η αντίδραση της αυτοκράτειρας Τσε-Χσι ήταν να οργιστεί από τις προτάσεις τους τόσο ώστε να διατάξει τον αποκεφαλισμό τους. Μετά από αυτό η κατάσταση πλέον ξέφυγε εντελώς από τον έλεγχο της. Ο αυτοκρατορικός στρατός, υπό της διαταγές του συντηρητικού πρίγκηπα Ντουάν βλέποντας τον αποκεφαλισμό όσων εισηγούνταν την συνθηκολόγηση με τους ξένους, άνοιξε πυρ εναντίον των διπλωματικών αποστολών σκοτώνοντας παράλληλα και Κινέζους αντιφρονούντες. Ενώ όμως η αυτοκράτειρα Τσε-Χσι βρισκόταν ακόμα σε δίλημμα για την στάση που έπρεπε τελικά να τηρήση και δεν έδινε επίσημη διαταγή στον στρατό της να επιτεθεί στους ξένους, στις 17 Ιουνίου οι δυτικές δυνάμεις επιτίθενται και καταλαμβάνουν το Φρούριο Νταγκού κοντά στην Τιεντσίν. Αυτό έπεισε πλέον την αυτοκράτειρα να κηρύξει επίσημα τον πόλεμο στις ξένες δυνάμεις.
Η Πολιορκία των Διπλωματικών Αποστολών
 |
| Ο Βρετανός πρέσβης Σερ Κλωντ Μακντόναλντ http://en.wikipedia.org/wiki/ Siege_of_the_International_Legations |
Η Συμμαχία των Οκτώ Εθνών - Η μάχη της Τιεντσίν
| Χώρες | Πολεμικά Πλοία (μονάδες) | Πεζοναύτες (άνδρες) | Οπλίτες (άνδρες) |
| Ιαπωνία | 18 | 540 | 20,300 |
| Ρωσία | 10 | 750 | 12,400 |
| Ην. Βασίλειο | 8 | 2,020 | 10,000 |
| Γαλλία | 5 | 390 | 3,130 |
| Ην. Πολιτείες | 2 | 295 | 3,125 |
| Γερμανία | 5 | 600 | 300 |
| Αυστροουγγαρία | 4 | 296 | |
| Ιταλία | 2 | 80 | |
| Σύνολο | 54 | 4,971 | 49,255 |
Εν τω μεταξύ οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών δεν είχαν παραμείνει άπραγες. Οι ΗΠΑ, Βρετανία, Ιαπωνία, Ρωσία, Αυστροουγγαρία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία συνάπτουν την Συμμαχία των Οκτώ Εθνών και σχηματίζουν την πρώτη στην Ιστορία διεθνή δύναμη επέμβασης. Η δύναμη αποστέλλεται στην Κίνα με σκοπό την καταστολή της εξέγερσης και την άρση της πολιορκίας στο τετράγωνο των πρεσβειών στο Πεκίνο. Οι αριθμοί της εκστρατευτικής αυτής δύναμης δείχνουν ότι επρόκειτο για μια πολύ σοβαρή κινητοποίηση των χωρών που συμμετείχαν. (http://en.wikipedia.org/wiki/Eight-Nation_Alliance)
Η δύναμη έφθασε στην περιοχή της Τιεντσίν και, όπως προαναφέρθηκε, στις 17 Ιουνίου κατέλαβε το Φρούριο Νταγκού.
Η Τιεντσίν το 1900 ήταν μια πόλη που αποτελείτο από δυο μέρη. Στο ένα μέρος βρισκόταν το αρχαίο κινεζικό κάστρο, όπου ήταν εγκαταστημένοι οι Κινέζοι, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν εκεί. Το άλλο μέρος ήταν οι εγκαταστάσεις των δυτικών αποίκων γύρω από το λιμάνι. Εκεί υπήρχαν τα καταστήματα και οι επιχειρήσεις των ξένων εμπόρων, χριστιανικές εκκλησίες, ιεραποστολικά ιδρύματα και σχολεία, ενώ ήταν εγκαταστημένη και μια μικρή συμμαχική δύναμη. Οι Μπόξερ είχαν ήδη εισβάλει στην Τιεντσίν από τις 15 Ιουνίου καταδιώκοντας τους χριστιανούς, καταστρέφοντας τις εκκλησίες και είχαν απωθήσει και περικυκλώσει τους ξένους στρατιώτες στις οχυρές θέσεις τους στο αποικιακό μέρος της πόλης. Ο αυτοκρατορικός στρατός που μέχρι τότε παρέμενε στην περιοχή χωρίς να επεμβαίνει, περιμένοντας διαταγές από το Πεκίνο για την πλευρά που έπρεπε να υποστηρίξει, αμέσως μετά την επίθεση των ξένων στο Νταγκού αντιδρά καταλαμβάνοντας την παλιά πόλη με το κάστρο βομβαρδίζοντας τις θέσεις του αποκλεισμένου στρατού των συμμάχων στο άλλο μέρος της πόλης. Ο στρατός των Οκτώ Εθνών σπεύδει τότε με την σειρά του εναντίον των Κινέζων στην Τιεντσίν προς ανακούφιση των πολιορκημένων. Η μάχη μέσα και γύρω από την Τιεντσίν αποδείχθηκε πιο δύσκολη από το αναμενόμενο για τους δυτικούς. Για έντεκα μέρες ο στρατός των Οκτώ Εθνών αδυνατούσε να σπάσει τον κλοιό των Κινέζων γύρω από τις θέσεις των εντός της Τιεντσίν αποκλεισμένων συμμάχων. Αυτό, τελικά, κατορθώθηκε στις 26 Ιουνίου, όταν περισσότερες ενισχύσεις συνέβαλλαν στην επίθεση και πλέον μπόρεσαν να εξασφάλισαν τη θέση τους και είχαν και τη δυνατότητα να στραφούν κατά του κάστρου και να πολιορκήσουν με τη σειρά τους τον εκεί εγκαταστημένο κινεζικό στρατό.
 |
| Η μάχη της Τιεντσίν http://en.wikipedia.org/wiki/Boxer_Rebellion |
Οι στρατιώτες των συμμάχων, μόλις εισέβαλαν στο οχυρό έχασαν αμέσως τη συνοχή και την οργάνωσή τους και επιδόθηκαν σε λεηλασίες και άγριους φόνους των απλών αμάχων Κινέζων. Οι συμπεριφορά τους υπήρξε άκρως ανάρμοστη και βαρβαρική, σκοτώνοντας αμάχους κάθε φύλου και ηλικίας, ενώ ιδιαίτερη βαρβαρότητα επέδειξαν οι Γερμανοί και οι Ρώσοι επιδιδόμενοι σε βιασμούς και θανατώνοντας τα θύματά τους αμέσως μετά. Εκείνοι οι οποίοι φέρθηκαν αρκετά πιο συγκρατημένα ήταν οι Γιαπωνέζοι και οι Αμερικανοί, αλλά μάταια προσπάθησαν να λογικέψουν και να συγκρατήσουν τους συμμάχους τους, αφού ένας Αμερικανός που προσπάθησε να σταματήσει τους Γερμανούς με τη βία, τραυματίστηκε κι ο ίδιος από αυτούς. Εν τω μεταξύ θανατώθηκαν με αποκεφαλισμό πολλοί άμαχοι άνδρες, τους φόνους των οποίων οι σύμμαχοι δικαιολόγησαν βαφτίζοντας τους αδιακρίτως ως "ύποπτους Μπόξερ".
Ο δρόμος προς το Πεκίνο
Μετά τη μάχη της Τιεντσίν ο δρόμος για το Πεκίνο ήταν ανοιχτός για τους συμμάχους. Ήδη, όμως, από από τις 26 Ιουνίου ο Βρετανός ναύαρχος Έντουαρντ Σέυμουρ είχε επιχειρήσει να προχωρήσει προς το Πεκίνο με 2.000 άνδρες αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει αφού συνάντησε σφοδρή κινεζική αντίσταση. Έτσι τώρα, έχοντας πλέον αποκτήσει εμπειρία της δυσκατάβλητης μαχητικότητας των Κινέζων, οι σύμμαχοι αποφάσισαν να καθυστερήσουν περιμένοντας κι άλλες ενισχύσεις, προτού πραγματοποιήσουν την τελική επίθεση προς το Πεκίνο.
 |
| Στρατηγός Ρονγκλού, διοικητής των κινεζικών δυνάμεων που πολιορκούσαν τις πρεσβείες http://en.wikipedia.org/wiki/ Siege_of_the_International_Legations |
Ύστερα επικράτησε ησυχία μέχρι τις 13 Αυγούστου οπότε μαθεύτηκε ότι ο συμμαχικός στρατός ήταν μόλις 8 χιλιόμετρα μακρυά από το Πεκίνο. Το βράδυ της ίδιας μέρας οι Κινέζοι τερμάτισαν την ανακωχή βομβαρδίζοντας από μακρυά τη βρετανική πρεσβεία. Αργότερα στις 2:00 π.μ. της 14ης Αυγούστου οι πολιορκημένοι άκουσαν από μακρυά τον ήχο αυτόματου πολυβόλου, σημάδι ότι οι ενισχύσεις τους πλησίαζαν σύντομα. Στις 5:00 π.μ. ακουγόταν πλέον το συμμαχικό πυροβολικό έξω από το Πεκίνο. Αργά το μεσημέρι της ίδιας μέρας οι σύμμαχοι είχαν εισέλθει νικητές στο οχυρό των πρεσβειών διαλύοντας τις γραμμές των κινέζων πολιορκητών, λήγοντας έτσι την πολιορκία μετά από 55 μέρες. Η χήρα αυτοκράτειρα απέδρασε από την πόλη μαζί με ολόκληρη την αυτοκρατορική αυλή
καταφεύγοντας στο Ξιάν.
Παρόλο που η επιτυχία του στρατού των Οκτώ Εθνών είναι εύκολο να εξηγηθεί με την υπεροχή των δυτικών συμμάχων σε οπλισμό, η αντοχή των πολιορκημένων στις πρεσβείες για 55 μέρες ενάντια στο πλήθος των Μπόξερ ήταν ένα αποτέλεσμα πραγματικά εντυπωσιακό και αναγνωρίστηκε ομόφωνα από τους συμμάχους ως ένα ανεξήγητο και θαυμαστό γεγονός. Είχαν υποστεί όμως βαρειές απώλειες. Από τους 409 άνδρες της φρουράς, 55 σκοτώθηκαν και 135 τραυματίστηκαν, ενώ από απλούς πολίτες που συμμετείχαν στην άμυνα, 13 σκοτώθηκαν και 24 τραυματίστηκαν.
Λεηλασία και σφαγή από τους συμμάχους
Εκτός από τη λεηλασία και σφαγή αμάχων στην Τιεντσίν, το ίδιο έπραξαν οι σύμμαχοι και στο Πεκίνο. Το Πεκίνο και η Τιεντσίν, εξάλλου, παρέμειναν υπό την κατοχή του συμμαχικού στρατού για ένα χρόνο ακόμα. Ένας χρόνος μέσα στον οποίο οι δυτικοί καταλεηλάτησαν την περιοχή την οποία ήλεγχαν. Εν τω μεταξύ το γερμανικό απόσπασμα είχε φθάσει καθυστερημένα στο Πεκίνο για να λάβει μέρος στη μάχη. Επιδόθηκε παρόλα αυτά με τη μεγαλύτερη αγριότητα και βαρβαρότητα στη λεηλασία και τη σφαγή αμάχων Κινέζων τόσο μέσα στο Πεκίνο όσο και έξω στην ύπαιθρο στις γύρω επαρχίες. Αυτή η συμπεριφορά στάθηκε αιτία να τους αποδοθεί από τους υπόλοιπους συμμάχους το παρατσούκλι "Ούννοι", το οποίο, ως γνωστόν, τους συντρόφευε για αρκετά χρόνια μετά και στους δυο παγκοσμίους πολέμους.
Εξάλλου η κατοχή της βορειοανατολικής Κίνας από τις ξένες δυνάμεις μετατράπηκε σε ένα ευρύτατο όργιο λεηλασίας και αρπαγής θησαυρών, στην οποία συμμετείχαν εξίσου σύμμαχοι στρατιώτες, διπλωμάτες, ιεραπόστολοι και δημοσιογράφοι. Δυστυχώς με την συμπεριφορά τους καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου των Μπόξερ, οι Δυτικοί επιβεβαίωσαν ένα μόνο πράγμα: ότι όσο πειστικά και αν προπαγανδίζουν, ως κίνητρα των πολέμων τους, την προώθηση του ανώτερου πολιτισμού τους σε ξένους λαούς (για το όφελος υποτίθεται των ίδιων αυτών ξένων λαών) και την δήθεν τιθάσευση των "βαρβάρων" για την "επικράτηση της ειρήνης", αποδεικνύονται οι ίδιο οι Δυτικοί εξίσου βάρβαροι, απολίτιστοι, εμπαθείς και φιλοχρήματοι με εκείνους που πήγαν, δήθεν, να διορθώσουν.
Μάλιστα στην περίπτωση της εξέγερσης των Μπόξερ οι Δυτικοί απέδειξαν, επιπλέον ότι ήταν δίκαια τα αιτήματα των Μπόξερ και οι λόγοι της εξέγερσης και της οργής των Κινέζων, εφόσον αποδείχθηκε ότι οι ιεραποστολικές αποστολές, όχι απλά ήταν βιτρίνα των αδηφάγων ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων των κυβερνήσεών τους, αλλά οι ίδιοι οι ιεραπόστολοι έλαβαν ενεργό μέρος στη λεηλασία που ακολούθησε. Τέλος, η όλη λογική των δυτικών ότι κάνουν πόλεμο εναντίον κάποιου ξένου λαού για να του επιβάλλουν με τη βία τη δική τους θέληση, το δικό τους "σωστό", για το όφελος, δήθεν, του ίδιου του λαού αυτού, είναι ένα τεράστιο και εξόφθαλμο πολιτικό, πολιτιστικό, και παιδαγωγικό λάθος που δεν έπραξαν μόνο τότε. Οι δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις συνεχίζουν μέχρι σήμερα την ίδια τακτική και είναι απορίας άξιον το πώς δεν έχουν διδαχθεί μετά από τόσους αιώνες παγκόσμιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής ότι αυτή η τακτική, όχι μόνο είναι λάθος, αλλά αποβαίνει τελικά καταστροφική και για τους ίδιους.
Οι επιπτώσεις του πολέμου για την Κίνα και ευρύτερες επιπτώσεις στον δυτικό ιμπεριαλισμό
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1901 η Κίνα και η Συμμαχία των Οκτώ Εθνών υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης με την οποία η Κίνα υποχρεώθηκε σε οικονομικές αποζημιώσεις και την εκτέλεση ή εξορία όλων των υποστηρικτών των Μπόξερ. Έτσι η κινεζική κυβέρνηση δεν κατέρρευσε και η αυτοκράτειρα κατάφερε να επιστρέψει στο Πεκίνο το 1902.
 |
| http://en.wikipedia.org/wiki/Boxer_Rebellion |
Αντιθέτως μετά τους Μπόξερ οι δυτικοί κατάλαβαν ότι ο κινεζικός λαός δεν μπορεί να διασπαστεί και να κυβερνηθεί σαν προτεκτοράτο, όπως έκαναν για παράδειγμα οι Βρετανοί στην Ινδία. Πιο αποτελεσματικό για τα δυτικά συμφέροντα ήταν να υπάρχει μια δυνατή κεντρική κινεζική κυβέρνηση η οποία όμως θα συνεργάζεται και θα δέχεται να επηρεαστεί από τις ξένες δυνάμεις. Αυτό και τελικά επετεύχθη για τους δυτικούς. Παραμένει, όμως, το γεγονός ότι η Κίνα στις αρχές ακριβώς του 20ου αιώνα κατάφερε να αποφύγει την πλήρη αποικιοποίησή της.
Ο αποκλεισμός, εξάλλου, του ενδεχομένου της αποικιοποίησης της Κίνας δεν είναι καθόλου άσχετος με τα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα. Η "ασφυξία" που ένοιωθαν οι Γερμανοί στο κέντρο της Ευρώπης, περικυκλωμένοι από τους Γάλλους και τους Ρώσους, χωρίς ικανοποιητική πρόσβαση στη θάλασσα, με μικρό μερίδιο αποικιών στην Αφρική και την Ασία σε σχέση με τους Βρετανούς και τους Γάλλους και, τέλος, η έλλειψη κάποιας "αδιεκδίκητης", ή "αδέσποτης" (όπως χαρακτηριστικά τις αποκαλούσαν) περιοχής προς κατάκτηση (αφού όλα τα "κομμάτια" είχαν πλέον μοιραστεί), τους έκανε να στραφούν τελικά υπέρ της επιλογής του ολοκληρωτικού ηπειρωτικού πολέμου στην Ευρώπη.
(βασικές πηγές http://en.wikipedia.org/wiki/Boxer_Rebellion
http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Tientsin
http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Peking_(1900)
http://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_the_International_Legations)
Ιωάννης Δανδουλάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου